مفتی محمد اسماعیل موفق
«واتقوا فتنة لاتصیبن الذین ظلموا منکم خاصة» [انفال: 25]
شاید امت اسلامی اکنون سخت‌ترین و پر فتنه‌ترین مرحلة تاریخ طولانی خود را سپری می‌کند؛ چنان‌که برخی از دانشمندان اسلامی می‌فرمایند حالت امت هم‌چون گله‌ای است که در شب تاریک و طوفانی در کوهستانی بسیار وحشت‌ناک در محاصرة انواع درندگان بدون چوپان و نگهبان پراکنده شده و شکار لذیذی برای درندگان مختلف با نام‌های متفاوت؛ از قبیل یهود، نصارا، بوداییان، بت‌پرستان، روافض، کمونیست‌ها، لائیک‌‌ها و … قرار گرفته است و این در حالی است که این امت از هر زمان از نظر کثرت تعداد، بیشتر است؛ چنان‌که تقریباً بالغ بر یک میلیارد و هفت‌صد میلیون جمعیت مسلمانان جهان برآورد می‌شود؛ اما به علت تقسیمات سیاسی و قومی و منطقه‌ای برای دشمنان به‌ظاهر متحد خود به لقمه‌های کوچک و آماده‌ای تبدیل شده‌اند. به‌اضافة نبرد نابرابر روانی، فکری و فرهنگی که با حجم بسیار بالایی علیه روحیات، افکار و عقاید اسلامی در جریان است.
در چنین اوضاع نابسامانی است که بسیاری دست‌خوش حیرت و سردرگمی و خدای‌ناکرده دچار ناامیدی می‌شوند و برای بسیاری از جوانان مؤمن این سؤال مطرح می‌شود که وظیفة یک مسلمان در چنین شرایطی چست و باید چه نقشی ایفا کند؟
بنابراین برای پاسخ به این سؤال در پرتو قرآن و سنت و راهنمایی بزرگان برخی وظایف و راهکارها را که علما در این خصوص نوشته‌اند در زیر فهرست‌وار یادآوری می‌شود.
۱. رجوع به کتاب‌الله و سنت رسول‌الله صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم، همراه با فهم صحیح رجال و بزرگان مورد اعتماد؛ این یک اصل کلی است و شامل همة مطالب آتی می‌گردد؛
۲. محاسبة اعمال و توبه از گناهان؛ چنان‌که الله عزوجل می‌فرماید: «فلولا اذ جاءهم بأسنا تضرعوا» [انعام: 43]؛ چرا زمانی‌که عذاب ما بر آن‌ها می‌آید به تضرع و زاری می‌پردازند و نیز می‌فرماید: «وما اصابکم من مصیبة فبما کسبت أیدیکم ویعفو عن کثیر» [شوری: 30]؛ مصیبت‌ها نتیجة اعمال بد و ننگین ما بندگان است؛
۳. پایبندی و مواظبت بر انواع عبادات؛ چنان‌که آن‌حضرت صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم فرمودند: «العبادة فی الهرج کهجرة الیّ» (مسلم؛ ح: 2948)؛ پرداختن به عبادت در زمان فتنه‌ها به منزلة هجرت به‌سوی من پیغمبر کتاب باشد؛ بنابراین فرد مسلمان باید در این زمان همه تن مشغول عبادت الله عزوجل شود به‌ویژه نماز، تلاوت قرآن، استغفار، صدقه و پایبندی به اوراد و اذکار‌ی که از طرف بزرگان در این زمان توصیه می‌شود؛ هم‌چون وِرد «حسبنا الله ونعم الوکیل» و «لاحول و لا قوه الا بالله» و نیز پرداختن به اصل عبادت که همان دعا و تضرع است و طلب هدایت، استقامت، مغفرت و نصرت؛
۴. حریص بودن بر ایجاد وحدت در امت و زدودن منازعات داخلی با ملایمت و نرمی در حق یکدیگر همراه با التزام به اصل اعتدال و مراعات مصالح و مفاسد و نیز سهیم شدن در فعالیت‌های دست جمعی و شورایی؛
۵. تقویت و نیرو بخشیدن به ایمان و یقین و بالا بردن روحیة صبر و استقامت و روحیة امیدواری با مذاکره و مطالعة احادیث که مشتمل بر وعده، نصرت و پیروزی است و نیز بازخوانی واقعات ایمان‌افروز و امیدآفرین سلف صالح؛
- بازخوانی تاریخ امت‌ها و تاریخ اسلام و عبرت حاصل نمودن از عاقبت ظالمان و بررسی علل و عوامل شکست و پیروزی‌ها؛
- ایجاد روحیة شجاعت و تضحیه و روحیة مبارزه و جهاد که رمز عزت و هیبت این امت است؛ از طریق مطالعه و مذاکرة سیرت فاتحان و مجاهدان و شجاعان این امت؛
۸. اطمینان یافتن از صحت و عدم صحت اخبار و حوادث و نقل اقوال شخصیت‌ها، احزاب و گروه‌ها و پرهیز از نقل اکاذیب و اخباری که سبب ضعف روحیة آحاد امت اسلامی می‌گردد؛ زیرا «کفی بالمرء کذبا آن یحدث بکل ما سمع» (مسلم)؛ برای دروغ‌گو شدن انسان همین کافی است که هر چه را می‌شنود به زبان آورد؛
۹. به‌کارگیری تأنی و تأمل در اظهارنظرها و تحلیل مسائل و پرهیز و خودداری از تحلیل‌های عجولانه، به‌ویژه در مورد شخصیت‌ها و حرکت‌های اسلامی؛ چون: «وما یلفظ من قول الا لدیه رقیب عتید» [ق: 18]؛
۱۰. پرهیز از وارد شدن و سهم گرفتن در فتنه‌ها و نزاع‌هایی که تشخیص حق از باطل دشوار است چون آن‌حضرت صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم فرمودند: «ان السعید لمن جنب الفتن» (ابوداود؛ ح: 4363)؛ خوش‌بخت و کامیاب کسی است که از فتنه‌ها دور نگه‌داشته شود؛ البته بعد از تشخیص حق و به اثبات رسیدن آن دفاع از آن یک وظیفه بوده و به بهانة دوری جستن از فتنه‌ها نباید نصرت حق و دفاع از آن ترک شود؛
۱۱. قرار گرفتن در کنار ملت‌های مظلوم و مسلمان و دفاع از آن‌ها با مال، جان، زبان، قلم و دعا.